WALIYAI

  • DARASI MAI TAKEN: MUƘAMIN WALIYAI KASHI NA BIYU (2)

    MUƘAMIN WALIYAI (2)

     

     

    1. GAUSI: Shi ake kira Ƙuɗubul Gausi ko Ƙuɗubul Aƙɗab ko Insanul Kamil ko Al-Muktar ko Fardul Jãmi’i ko kuma Abdullahi.

     

    Kalmar ƙuɗubi (قطب) na nufin “pole” a turanci, a hausa yana nufin tsani, ginshiƙi ko dirka. Wanda ya samu muƙamin wulaya har ya kai yana wakiltar wani sashi na gari ko na al’umma, ya zama ƙuɗubin wannan garin ko wannan al’ummar, alfarmar shi Allah zai dinga saukarwa wa’yannan jama’ar ruwan sama (arziki) ya kuma rangwanta musu yayin da suka cancanci a halakar dasu ko a saukar musu da mummunar bala’i. Shugaban ƙuɗuban nan gaba daya shine Gausu, wato (الغوث) a larabci, kuma yana nufin “mai taimako”, wato mai taimakon Halitta baki ɗaya.

     

    Gausi shine khalifan Annabi ﷺ mafi girma kuma shine shugaban waliyai baki ɗaya, ba su iya tasrifi sai da sanin sa, shi kaɗai ne a zamanin sa har sai in ya rasu sannan a samu wani ya hau muƙamin sa. Shine Insanul Kãmil (cikakken mutum) saboda office din sa ne matattar cika (hadratul kamali), duk mutumin da ya samu wulaya ya shiga wannan office din, ya zama cikakken mutum, shine wanda Annabi ﷺ yake cewa ” Allah ba zai tashi kiyama ba muddin akwai cikakken mutum a doron kasa”.

     

    2. IMÃMÃNI: Sune mafi kusanci da Gausi kuma su biyu ne, tamkar wazirai suke gareshi. Sune masu muƙamin “Mafatihil Kunuz” wato Muƙamin Siddiƙiyyah. Dayan su sunan sa Abdur-rabbi, ɗayan su sunan sa Abdul Malik. Ɗaya cikin su yana iyakar Alamil Malakuti, Ɗayan su yana iyakar Alamil Mulki, ɗayan su ne yake hawa muƙamin Gausi da zarar Gausin ya rasu.

     

    3. AUTÃDU: Su huɗu ne, kowannen su yana kusurwa daya daga kusurwar duniya guda hudu, sune wayanda Allah ke cewa “wal jibalu Autada”, dasu Allah yake kiyaye kusurwar duniya, dayan su yana bisa muƙamin Sayyidina Abubakar a daman duniya, ɗaya yana muƙamin Sayyidina Umar a Haunin Duniya, ɗaya yana gabashin duniya a muƙamin Sayyidina Usman, ɗaya yana yammacin duniya a muƙamin Sayyidina Aliyu (Allah ya kara musu yarda).

     

    Alhamdulillah, Allah Ya Bada Lada. Amiin

     

    ✍️ Sidi Sadauki

    Share
  • DARASI MAI TAKEN: MUƘAMIN WALIYAI KASHI NA DAYA (1)

    MUƘAMIN WALIYAI (1)

     

    Al-waliy (الولي) suna ne daga cikin sunayen Allah SWT wanda yake nufin “Mai kulawa ko taimakawa halitta”, kamar yadda Allah da kanshi yake cewa “Allah shine waliyyi (mai taimako) ga wayanda suka yi imani, yana fitar dasu daga duhu zuwa haske. (Baqarah: 257)

     

    Su kuwa waliyai ba kowa bane illa wayanda Allah SWT yake cewa “Babu tsoro a garesu kuma ba zasu yi baƙin ciki ba, sune wayanda suka yi imani kuma suka kasance masu taƙawa). (Yunus: 62/63). Dogaro da wannan ayar, zamu gane Allah shine mai taimakon waliyai wato muminai masu taƙawa ba ordinary muminai ba, su kuma waliyai sune masu taimakon sauran halittu.

     

    Yayin da Allah yayi nufin bayyanar da Muƙamin Wulaya cikin halitta, sai yace wa mala’iku “zan saukar da khalifa (wakili) na a doron ƙasa” (Baqarah: 30). Wannan khalifan shine shugaban mu Annabi ﷺ. Kamar yadda ya zamo farkon halitta kuma sanadin samuwar sauran halittu baki ɗaya amma a zahiri ya bayyana cikin su a tsakiya ko kusa da ƙarshen zamani, Haka ya kasance khalifan Allah a muhalli madaukaki, kafin daga baya Allah ya saukar da hasken khalifancin sa cikin Annabi Adamu A.S, ƙarni zuwa ƙarni har zuwa ga Sayyidina Abdullahi A.S.

     

    A ƙarƙashin wannan muƙamin na khalifa akwai mataimaka, kamar yadda Allah yake cewa “kuma sai muka sanya khalifofi a cikin ku” (Namli: 62), Khalifofin nan sune dukkan Annabawa da Manzanni (Allah ya kara musu yarda), da wasu daga cikin zaɓaɓɓun bayin Allah salihai, misali khidir A.S, ba Annabi bane balle ya zama manzo, kawai salihi ne.

     

    Annabi ﷺ shine khalifan Allah, sauran waliyai khalifofin Annabi ﷺ ne, muƙamin su ya rabu kashi tara kamar haka:

     

    1. Gausu

    2. Imãmãni

    3. Autãdu

    4. Budalã’u

    5. Rajibiyyun

    6. Nujabã’u

    7. Nuƙabã’u.

    8. Akh-yãru

    9. Auliyã’u

     

    ✍️ Sidi Sadauki

    Share
Back to top button